Friday, August 31, 2007

Malaysia, Si Loba Gaya

ku: Tata Danamihardja
 
Didenge-denge jeung ditenjo-tenjo teh Malaysia asa beuki loba gaya! Mangga geura tengetan. Ti saprak Malaysia Malaysia geus hasil 'nyengker' Sipadan jeung Ligitan nepi ka diakuna pisan jadi wilayah manehna - malah ti samemehna - asa loba pisan kalakuan 'sodarah serumpun' nu matak tugenah. Kasus TKI nu remen dikaniaya, warga Indonesia nu mindeng disamarutkeun dianggap pendatang haram, kasus-kasus tapel wates nagara, jrrd. Nu panganyarna kasus wasit karate ti Indonesia nu teu pagah-puguh digebugan (dikoroyok) ku sababaraha urang pulisi Diraja Malaysia nepi ka ngajurahroh teu manggapulia, dirawat di rumah sakit.
 
Nu matak mentegeg, pihak Malaysia keukeuh embung ngedalkeun kecap menta dihampura. Sanajan sacara hukum can kabuktian saha nu salah, tapi sacara diplomatis Malaysia geus sakuduna menta dihampura, sabab sacara prinsip manehna boga kawajiban nangtayungan warga nagara asing nu nganjang ka nagarana. Komo deui nu nganjang teh warga nagara sasama anggota ASEAN. Tapi kanyataanana, Malaysia jiga nu hare-hare. Jiga nu teu boga dosa. Pretend to be innocent!
 
Waktu Dubes Malaysia datang ka DPR - duka datang sorangan, duka diondang - manehna ngan ukur balangap-belengep bari nyebutkeun kasusna keur diusut. Teu sugan ngomong menta dihampura, atawa minimalna nembongkeun empati. Lempeng we.
 
Keuheulna teh, eta sang prabu nu nyakrawati ngabahudenda Indonesia, juragan presiden, jiga nu euweuh hojah pisan. Kahayang teh, cik atuh sakalieun aya pasualan jiga kieu mah sing rada nembongkeun wawanen. Pan cek paribasa, sireum ge ari ditincak-tincak teuing mah paeh, eh..ngegel. Ari ieu sakitu harga diri jeung kahormatan bangsa dicacampah, dileyek batur teh kalahka cicing. Atuh puguh meureun batur teh kalah beuki asa aing, beuki gede hulu, beuki logay (loba gaya).
 
Jigana bae, nurutkeun paniten analis kampung bau lisung model kuring, aya sababraha hal anu nyababkeun nagara-nagara tatangga beuki warani ngahina jeung nyacampah kahormatan Indonesia.
 
1. Maranehna ngarasa leuwih maju, leuwih ma'mur tibatan Indonesia. Biasa pan, dina kahirupan sapopoe oge, jelema beunghar jeung pinter (kodek) sok mikawani kanu miskin jeung bodo. Lebah dieuna kudu diaku, memang kanyataanana kitu, gara-gara duit jang ngama'murkeun ra'yat loba dikorup.
2. Sacara diplomatis, Indonesia geus sababraha kali keok dina pasamoan diplomatik internasional. Lesotna Timor Timur, Sipadan Ligitan contona, nembongkeun yen diplomasi Indonesia bener-bener 'memble', letoy, jeung cengos. Tangtu di henteu-henteu ge ieu teh mangaruhan kana pangajen ti nagara-nagara sejen. Cek kasarna, Indonesia dianggap euweuh kabelul, dianggap anak bawang.
3. Indonesia kiwari teu boga pamingpin sarta pamarentahan anu kuat tur dipikaserab ku bangsa deungeun. Lamun urang daek jujur, kapamingpinan Sukarno jeung Suharto - leupas tina sagala kakuranganana - mibanda pamor tur dipikagigis ku bangsa deungeun. Sual kategasan dina nyanghareupan bangsa deungeun, Sukarno jagona.
 
Tangtu bae analisa ieu teh can tangtu bener, da cek tadi ge ieu mah analisa ti urang kampung nu jajauheun kana rubak ijasah. Tapi ari saukur nyanghareupan Malaysia nu loba gaya mah jigana kuring ge bisa. Carana? Titah balik tah Dubes Malaysia teh ka lemburna, tuman. Kakara meunang balik deui ka Indonesia lamun Pamarentah Malaysia geus menta dihampura sacara resmi ka Indonesia. Mun keukeuh loba gaya wae, 'ganyang Malaysia'! 'Esmosi' lah!

Malaysia, Si Loba Gaya

Didéngé-déngé jeung diténjo-ténjo téh Malaysia asa beuki loba gaya! Mangga geura tengetan. Ti saprak Malaysia Malaysia geus hasil 'nyengker' Sipadan jeung Ligitan nepi ka diakuna pisan jadi wilayah manéhna - malah ti saméméhna - asa loba pisan kalakuan 'sodarah serumpun' nu matak tugenah. Kasus TKI nu remen dikaniaya, warga Indonesia nu mindeng disamarutkeun dianggap pendatang haram, kasus-kasus tapel wates nagara, jrrd. Nu panganyarna kasus wasit karaté ti Indonésia nu teu pagah-puguh digebugan (dikoroyok) ku sababaraha urang pulisi Diraja Malaysia nepi ka ngajurahroh teu manggapulia, dirawat di rumah sakit.
 
Nu matak mentegeg, pihak Malaysia keukeuh embung ngedalkeun kecap ménta dihampura. Sanajan sacara hukum can kabuktian saha nu salah, tapi sacara diplomatis Malaysia geus sakuduna ménta dihampura, sabab sacara prinsip manéhna boga kawajiban nangtayungan warga nagara asing nu nganjang ka nagarana. Komo deui nu nganjang téh warga nagara sasama anggota ASÉAN. Tapi kanyataanana, Malaysia jiga nu haré-haré. Jiga nu teu boga dosa. Pretend to be innocent!
 
Waktu Dubes Malaysia datang ka DPR - duka datang sorangan, duka diondang - manehna ngan ukur balangap-belengep bari nyebutkeun kasusna keur diusut. Teu sugan ngomong ménta dihampura, atawa minimalna némbongkeun émpati. Lempeng wé.
 
Keuheulna téh, éta sang prabu nu nyakrawati ngabahudenda Indonesia, juragan présiden, jiga nu euweuh hojah pisan. Kahayang teh, cik atuh sakalieun aya pasualan jiga kieu mah sing rada nembongkeun wawanén. Pan cék paribasa, sireum gé ari ditincak-tincak teuing mah paéh, éh..ngégél. Ari ieu sakitu harga diri jeung kahormatan bangsa dicacampah, dileyek batur téh kalahka cicing. Atuh puguh meureun batur téh kalah beuki asa aing, beuki gedé hulu, beuki logay (loba gaya).
 
Jigana baé, nurutkeun panitén analis kampung bau lisung modél kuring, aya sababraha hal anu nyababkeun nagara-nagara tatangga beuki warani ngahina jeung nyacampah kahormatan Indonésia:
  1. Maranéhna ngarasa leuwih maju, leuwih ma'mur tibatan Indonesia. Biasa pan, dina kahirupan sapopoé ogé, jelema beunghar jeung pinter (kodék) sok mikawani kanu miskin jeung bodo. Lebah dieuna kudu diaku, memang kanyataanana kitu, gara-gara duit jang ngama'murkeun ra'yat loba dikorup.
  2. Sacara diplomatis, Indonesia geus sababraha kali kéok dina pasamoan diplomatik internasional. Lésotna Timor Timur, Sipadan Ligitan contona, némbongkeun yén diplomasi Indonésia bener-bener 'mémblé', létoy, jeung céngos. Tangtu di henteu-henteu gé ieu téh mangaruhan kana pangajén ti nagara-nagara séjén. Cék kasarna, Indonésia dianggap euweuh kabelul, dianggap anak bawang.
  3. Indonésia kiwari teu boga pamingpin sarta pamaréntahan anu kuat tur dipikasérab ku bangsa deungeun. Lamun urang daék jujur, kapamingpinan Sukarno jeung Suharto - leupas tina sagala kakuranganana - mibanda pamor tur dipikagigis ku bangsa deungeun. Sual kategasan dina nyanghareupan bangsa deungeun, Sukarno jagona.
Tangtu baé analisa ieu téh can tangtu bener, da cék tadi gé ieu mah analisa ti urang kampung nu jajauheun kana rubak ijasah. Tapi ari saukur nyanghareupan Malaysia nu loba gaya mah jigana kuring gé bisa. Carana? Titah balik tah Dubes Malaysia téh ka lemburna, tuman. Kakara meunang balik deui ka Indonésia lamun Pamarentah Malaysia geus ménta dihampura sacara resmi ka Indonésia. Mun keukeuh loba gaya waé, 'ganyang Malaysia'!
 
'Ésmosi' lah!

Monday, August 27, 2007

Ebook Gratis: Kaulinan Budak Baheula

Mun ditanya: Naha loba ahli basa Sunda di Tatar Sunda? Jawabanana: balatak! Ngaleuya! Hartina loba pisan. Tangtu loba pisan nu dilakukeun ku aranjeunna dina enggoning ngamumule ki Sunda. Tapi, punten, dina panenjo kuring mah, kalolobaanana leuwih neueul dina tataran teoretis. Seminar tea, simposium tea, diskusi tea, nulis karya ilmiah tea, jrrd. Nu jadi masalah, naha hal-hal nu dilakukeun ku aranjeunna teh nepi ka handap? Ka masarakat non-ilmiah?
 
Dina tataran praktis, urang bisa nyaksian sorangan kumaha kaayaanana dina mangsa kiwari. Sabaraha jam pangajaran basa Sunda di SD, SMP jeung SMA dina samingguna? Sabaraha judul buku basa Sunda anu medal dina sataun? Sabaraha hiji media basa Sunda nu medal sacara profesional? Acan deuih lamun ngomongkeun sual penyebaranana. Media basa Sunda upamana, salila ieu kesanna ngan ukur nulis keur sorangan, dibaca ku sorangan. Nu macana eta-eta keneh, saguliwek-guliwek keneh. Tuang jinis!
 
Lamun nempo kamajuan teknologi, utamana internet, sabenerna ieu teh bisa dimanpaatkeun pikeun ngawanohkeun basa Sunda (keun heula budayana mah, basana we heula) ka para nonoman Sunda nu salila ieu jiga nu diapilainkeun. Basa Sunda kesanna ngan wungkul keur generasi kolot, generasi buhun, generasi jadul. Padahal mun nilik potensi, internet bisa jadi media nu kacida efektifna dina ngawanohkeun basa Sunda ka maranehanana (para nonoman).  Upamana bae ku jalan ngalobaan ebook dina basa Sunda anu katenjona modern, desainna teu tinggaleun, teu ngerakeun jsb.
 
Hanjakalna nepi ka danget ieu, ebook dina basa Sunda tetela masih bisa diitung ku ramo. Padahal rea sastrawan, ilmuwan, inohong Sunda nu rubak rejeki rubak ijasah, tapi teu katenjo ketakna dina sual ieu. Mun terus-terusan ukur ngulibek dina sual teori bari jeung teu prak ngalakukeun gawe nyata, jigana masing totonggengan ceurik getih oge hese kahontalna hayang nanjeurkeun ki Sunda teh. Lain teu perlu teori, ngan leuwih alus mun bari jeung prakna!
Arulin di Pilemburan
Balik deui kana sual ebook, tibatan euweuh pisan, nyanggakeun tah ebook basa Sunda, judulna Arulin di Pilemburan, yasana bapa Akub Sumarna. Ieu ebook nu desainna teu eleh ku ebook wedalan luar negeri teh (dijamin moal ngerakeun), nyaritakeun kaulinan-kaulinan bihari nu ayeuna mah duka aya keneh duka teu aya. Ka nu pernah ngalaman, itung-itung mulangkeun panineungan. Atuh ka nu ngarora, minangka bekel pikeun nambahan pangaweruh, sangkan jadi nyaho yen kaulinan-kaulinan barudak nu aya dina ieu ebook teh pernah aya jeung hirup di tatar Pasundan.
 
Najan teu lengkep pisan, aya 17 kaulinan barudak Sunda nu dibahas dina ebook format PDF nu kandelna 60 kaca ieu teh. Dicaritakeun dina gaya ngadongeng wangun carita pondok (henteu teoretis), nepi ka matak pogot nu maca. Ieu ebook oge dipasieup ku 17 ilustrasi mangrupa gambar pikeun mantuan ngajelaskeun kaulinan anu keur dicaritakeun.
 

Wednesday, August 22, 2007

Mirun Seuneu

Ayeuna mah arang kadéngé tah kecap mirun seuneu téh. Mirun seuneu hartina ngahurungkeun seuneu dina hawu atawa ngasakan dina hawu. Hawu téh kurang leuwih sarua jeung tungku, dijieunna tina taneuh porang (taneuh liat). Baheula mah sok aya nu dagang hawu ditatanggung, ngider ka ditu ka dieu. Kacipta capéna, mangkaning beurat éta téh.

 

Mirun seuneu di hawu lain maké minyak tanah tapi maké suluh, bisa kai, bisa awi, atawa naon baé nu bisa diduruk. Tangtu baé kudu nu garing, ngarah babari ngahurungkeunana. Lamun nu can garing mah pasti hésé hurung sabab henteu senget, dina hurungna gé tara lila jeung kalahka mulek ku haseup. Suluh nu kieu disebutna besek, sabalikna tina senget. Mun seuneu rek pareum, biasana ditiupan make songsong, nyaeta solobong nu dijieun tina awi leutik, gedéna kurang leuwih dua atawa tilu ramo, panjangna kira-kira 30 sénti.

 

Mirun Seuneu

 

Ku sabab bahan bakarna suluh, nepi ka baheula mah aya istilah ngala suluh. Barudak biasana sok mantuan kolot ngala suluh ka leuweung. Tapi tugas barudak mah tangtu teu disaruakeun jeung kolot. Mun kolot néangan (mulungan) kai nu rada galedé, barudak mah kitu wé mulungan pangpung nu laleutik, disebutna ngaroroték. Sanggeus ngumpul terus dihurun (dihijikeun ku jalan dibeungkeut maké tali) terus ditanggung (mun aya dua hurun) atawa dipanggul mun ukur sahurun mah. Barudak awéwé mah biasana mawana téh lain dipanggul tapi disuhun dina sirah, ditilaman ku sisinggel. Sisinggel téh nyaéta lamak uurutan nu dikumpel-kumpel, dipake nilaman sirah sangkan teu nyeri kadedetkeun ku babawaan nu disuhun.

 

Mirun seuneu biasana dua kali sapoé, isuk-isuk jeung pasosoré, disaluyukeun jeung waktu dahar. Dahar di kalangan somah mah memang ngan ukur dua kali sapoé. Nu tilu kali mah biasana ngan ménak wungkul. Mun hayang barangdahar diantara waktu dahar anu geus matok, biasana cukup ku ngadahar beubeutian saperti kulub sampeu, taleus, hui boléd, suuk, jeung séjén-séjénna deui. Kumaha ari ngahurungkeun seuneu di hawu? Kayu api atawa korék api jaman baheula kacida dirit-iritna. Mun rék ngahurungkeun seuneu biasana sok néang tatangga nu geus hurung hawuna bari mawa cempor. Tah cempor ieu nu dihurungkeun, terus dibawa ka imah, kakara ngahurungkeun hawu. Nya tina kabiasaan ieu pisan nu matak aya istilah ménta seuneu.

 

Barangasakan nu utama ngan nyangu wungkul. Gurang-goréng biasana arang pisan, mimindengna mah kukuluban, sabab minyak goréng atawa minyak keletik kaasup barang méwah di pikampungan mah. Lauk asin, minangka deungeun sangu 'paporit', sok cukup ku dibeuleum (dikurusukkeun kana ruhak) atawa disangray baé lamun laukna laleutik samodel teri mah. Tarasi sambeleun ogé biasana cukup ku dibeuleum, terus diteundeun dina catang hawu. Lian ti dipaké ngasakan, hawu oge ngabogaan fungsi séjén nyaéta pikeun siduru (ngahaneutan awak, basa lemesna: sidéang) dina mangsa usum tiris, utamana isuk-isuk. Jadi bari ngasakan, sakalian siduru. Dwifungsi hawu :-)

 

Kaistiméwaan make hawu, hasil pasakanana leuwih ngeunah jeung teu bau minyak. Ngan hanjakal haseupna loba pisan, nepi ka matak harideung kana bilik imah. Nu matak baheula mah tara aya dapur anu bodas beresih.  Lolobana mah malah tara dikapur-kapur acan, sabab percumah, engke oge pasti harideung kapuput haseup.

Monday, August 06, 2007

Bung Karno: PENYAMBUNG LIDAH RAKYAT

Dina raraga mieling Poe Kamerdikaan Indonesia, taya salahna lamun urang nyoreang alam ka tukang, nyusud tapak lacak kolot urang nu ngabaladah tur bajoang geusan nanjeurkeun karaharjaan lemah cai. Bung Karno, salah sahiji proklamator kamerdikaan Indonesia, kawilang gede jasana dina enggoning ngadadasaran ngadegna Republik Indonesia. Pikeun neuleuman leuwih jero sangkan apal saha ari Bung Karno nu sabenerna, kaasup rupa-rupa implenganana, leuwih hade lamun urang  maca autobiografi Bung Karno nu ditulis ku wartawati Amerika, Cindy Adams. Judulna: Bung Karno Penyambung Lidah Rakyat.
 
Bung Karno - Penyambung Lidah Rakyat
 
Nangin punten, ieu ebook nu formatna PDF teh lain basa Sunda, tapi ditulis dina basa Indonesia. Kandelna 210 kaca, file-na teu gede, ukur 896 Kb. Basa munggaran medal, ieu buku teh masih make ejaan lama. Tapi dina ebook ieu mah, geus diganti make  ejaan baru (EYD). Nu sok rada ngahuleng maca ejaan lama, dijamin, moal lieur deui :-)
 
Hargana ngan ukur Rp. 50 ribu, kalawan spesifikasi :
 
Judul      : Bung Karno Penyambung Lidah Rakyat
Format  : PDF, 210 kaca
Font       : Tahoma 14pt
File         : 896 Kb
Ejaan      : EYD (Ejaan Yang Disempurnakan)
 
DAFTAR EUSI:
 
Bab 1    Alasan Menulis Bab Ini
Bab 2    Putera Sang Fajar
Bab 3    Mojokerto: Kesedihan Di Masa Muda
Bab 4    Surabaya: Dapur Nasionalisme
Bab 5    Bandung: Gerbang Kedunia Putih
Bab 6    Marhaenisme
Bab 7    Bahasa Indonesia
Bab 8    Mendirikan PNI
Bab 9    Masuk Tahanan
Bab 10  Penjara Banceuy
Bab 11  Pengadilan
Bab 12  Penjara Sukamiskin
Bab 13  Keluar Dari Penjara
Bab 14  Masuk Kurungan
Bab 15  Pembuangan
Bab 16  Bengkulu
Bab 17  Pelarian
Bab 18  Jepang Mendarat
Bab 19  Pendudukan Jepang
Bab 20  Kolaborator Atau Pahlawan?
Bab 21  Puteraku Yang Pertama
 
Ebookna tiasa di-download heula, jadi engke tinggal ngasupkeun passwordna wungkul. Pikeun mundut password-na, mangga kantun milih SALAH SAHIJI tina 3 cara di handap ieu:
  1. Transfer ageungna Rp. 50 ribu ka rekening:
    A/C 04.03.20.001373.9 Bank Jabar Ciamis (a/n Aan Harnani) 
  2. Kintun PULSA ageungna Rp. 50 ribu ka nomer 0818 0936 5858 (XL Bebas)
  3. Bayar nganggo e-gold ageungna US$ 6 (genep dollar AS) ka nomer rekening egold: 1793488
Sanggeus kitu, kirim konfirmasi kana email: tata_pjl@telkom.net nu eusina:
  • cara jeung tanggal mayar
  • judul ebook nu di-download, ngarah teu patukeur password-na
Sarengsena di-cek, password baris dikintunkeun nganggo email.